طراحی لباس های نمایشی
طراحی و دیزاین لباس های نمایشی چیست؟
امروزه صنعت مد و فشن با دنیای پر زرق و برقش مورد توجه بسیاری از افراد بوده و روز به روز علاقه‌مندان بیشتری را به سوی خود جذب می‌کند. در این بین یکی از زیر شاخه های این صنعت به نام طراحی لباس های نمایشی یاcostume design وجود دارد که نیازمند مهارت های پایه‌ای طراحی لباس بوده اما زمینه‌ی کاربرد بسیار متفاوتی دارد.
اما طراحی لباس های نمایشی دقیقا چیست؟
بسیاری از افراد با شنیدن نام طراحی لباس های نمایشی یا تئاتر به یاد ست کردن لباس های قدیمی و ساخت استایل دوباره‌ی آنان هستند. گرچه می‌توان گفت که طراحی لباس های نمایشی تا اندازه‌ای شامل استایلینگ می‌شود اما مفهوم آن صرفا ساخت استایل نیست.
در واقع به هنر طراحی، انتخاب و تولید لباس یا اکسسوری های مناسب و درست نسبت به موقعیت و شخصیت در یک فیلم، سریال، تئاتر، آگهی تبلیغاتی یا سری عکس، طراحی لباس های نمایشی یا costume design گفته می‌شود.
این طراحان در ایران بیشتر در زمینه‌ی فیلم های سینمایی و تئاتر‌ها فعالیت می‌کنند و کار آنان طراحی لباس و اکسسوری های مورد استفاده‌ی شخصیت های نمایش یا فیلم و کاملا متناسب با شخصیت، میزان حرکت بازیگر،نور، رنگ و بافت صحنه است که درکنار آن باید مهارت های طراحی صحنه و منشی صحنه را نیز فراگرفت.
طراحی لباس های نمایشی چه مراحلی دارد؟
از مهمترین کارهایی که یک طراح لباس نمایشی انجام می‌دهد، تحقیق راجع به سناریو است. به طور کلی طراحان در ۳ زیرمجموعه‌ی طراحی لباس های تاریخی، فانتزی و مدرن فعالیت می‌کنند. آنان راجع به زمان داستان، لباس های مورد استفاده در آن زمان، رنگ و مدل های هر دسته‌ی اجتماعی از مردم، شخصیت های داستان و... تحقیق می‌کنند.
پس از جمع آوری اطلاعات اولیه نوبت به مصاحبه با بازیگران، کارگردان، منشی و طراح صحنه می‌رسد. در این قسمت افراد انتظارات و تفکرات خود را درباره‌ی شخصیت‌ها، رنگی که برای لباس یا هر شخصیتی می‌بینند، میزان آزادی که در لباس خود نیاز دارند، خلاقیتی و نو آوری که دوست دارند در لباس هایشان نمایش داده شود و... بیان می‌کنند.
گاهی اوقات سناریو و داستان راجع به یک موضوع کاملا انتزاعی است و حتی نسخهی اولیه‌ای برای الهام گیری وجود ندارد. در این دست موارد طراح لباس تنها با تکیه بر تصورات کارگردان و خلاقیت خود طراحی لباس را انجام می‌دهد.
در نتیجه‌ی جمع آوری تمامی این اطلاعات، کتابچه‌ای از عکس های مورد نیاز، توضیحات، طرح های اولیه، توضیحاتی از نسخهی کتاب یا فیلم های قدیمیِ سناریو، مدل اکسسوری و کلاه های هر شخصیت، رنگ های مورد نیاز برای طراحی لباس هر شخصیت و... است که مسیر طراحی لباس را مشخص می‌کند.
گاهی طراحان برای طراحی لباس‌ها از اطلاعات و نوشته های نسخه های قدیمی فیلم، کتاب یا کارتون و انیمیشن های موجود الهام می‌گیرند. برای مثال طراح لباس های نمایشی فیلم «زنان کوچک» و برنده‌ی اسکار سال ۲۰۲۰ خانم Jacqueline durra در مصاحبه هایش اینگونه توضیح داد: برای طراحی لباس هر شخصیت رنگ های منحصر بفردی درنظر گرفته شده بود و برای انتخاب پالت اصلی رنگی از متن داستان جایی که مادر به دخترش «جو » دفتری را هدیه‌ی کریسمس می‌دهد، الهام گرفته شده بود.
پس از جمع آوری کامل اطلاعات نوبت به طراحی لباس‌ها می‌رسد. در این مرحله طراحان با استفاده از خلاقیت و تصورات خود شروع به طراحی می‌کنند و برای هر شخصیت نزدیک به ۱۵ یا ۲۰ لباس طراحی می‌کنند.
پس از به اتمام رسیدن طراحی‌ها برای هماهنگی بیشتر رنگ و بافت لباس با صحنه و شخصیت‌ها با کارگران و طراح صحنه صحبت می‌شود و در صورت نیاز نقص های موجود رفع می‌شود و در نهایت طرح‌ها نهایی می‌شوند. تعداد طرح های نهایی شده‌ی شخصیت های اصلی فیلم وابسته به صحنه و پلان های فیلم بوده و تعداد مشخصی ندارد. اما به طور معمول تعداد لباس‌های طراحی شده از ۱۰ تا ۱۵ عدد متغیر است.
سپس طرح های نهایی برای دوخت و اجرا به دست گروه خیاطان می‌رسد و در نهایت پس از آماده سازی و پرو لباس‌ها نوبت به اجرای نمایش و فیلم می‌رسد.
البته یک نکته‌ی مهم در طراحی لباس های نمایشی، میزان بوجه‌ی تخصیص داده شده و انتظارات کارگردان است. گاهی اوقات به علت محدودیت بودجه و امکانات، کارگردانان انتظار دوخت لباس هایی دقیقا مانند لباس های اصلی هستند و یا حتی علاقه‌ی بیشتری به ساخت استایل های دوباره با لباس های قدیمی دارند و به همین علت تصور اشتباهی از این زمینه‌ی طراحی رایج شده است.
یک طراح لباس نمایشی باید چه ویژگی و مهارت هایی داشته باشد؟
مهارت کار گروهی و ارتباط صحیح با دیگران از مهارت های مهم و کاربردی در این زمینه است. زیرا بیشتر قسمت طراحی لباس وابسته به نظر کارگردان و هماهنگی با دیگران است. در بسیاری از موارد طراح لباس باید با گریمور، طراح و سازنده‌ی اکسسوری و تاج، خیاطان و... همکاری داشته باشد و نحوه‌ی برقراری ارتباط صحیح در این زمینه اهمیت بسیاری دارد.
یک طراح لباس نمایشی باید اطلاعات پایه‌ای راجع به طراحی لباس، جنس پارچه و انواع بافت، ترکیب رنگ‌ها، طراحی دستی و دیجیتال و... داشته باشد تا بتواند لباس‌ها را با رنگ و جنس متناسب طراحی کند و شخصیت کاراکتر‌ها را بهتر نشان دهد.
از جمله موارد مهم انرژی و علاقه‌ی فرد برای سرچ اطلاعات راجع به فرهنگ های متفاوت، تاریخ، مذهب، باورها، ارزش‌ها و... مناطق جغرافیایی و متناسب با داستان فیلم است. زیرا بدون اطلاعات صحیح، لباس‌ها متناسب و صحیح نخواهند بود.
تحمل فشار و کار در استرس از دیگر موارد مهم در این نوع طراحی لباس است. زیرا اکثر طراحی و آماده سازی لباس‌ها در مدت محدود صورت می‌گیرد و گاهی اوقات برای رساندن آنان ممکن است فرد دچار استرس، نگرانی و کم‌خوابی شود.
برای آماده سازی طرح‌و لباس‌ها در زمان مناسب، نیاز به مهارت های مدیریتی و برنامه ریزی است. گاهی اوقات در صحنه های تئاتر پارگی لباس، افتادن دکمه و خراب شدن لباس به هر دلیلی اتفاق می‌افتد. در این زمان‌ها مهارت های مدیریت فردی و اجتماعی اهمیت بسیاری پیدا می‌کند تا افراد بتوانند شرایط را کنترل کنند.